6078

Engeland - Edward V - Richard lll (1483 - 1485)

Eduard V (1483)

Als 12-jarige jongen volgde Edward V zijn vader Eduard lV op. In verband met de roerige omstandigheden tijdens zijn vaders regering groeide Edward met zijn broertje op in Ludlow, dichtbij de grens met Wales. Al na enkele weken werd Edward belaagd door zijn oom en voogd Richard, de hertog van Gloucester, die zelf ambities had om de troon te bestijgen.

Links: Edward V

Richard lll (1483 - 1485)

Richard werd geboren op 2 oktober 1452 te Fotheringhay Castle in het plaatsje Fotheringhay in Northamptonshire in het midden van Engeland. Hij was de jongste zoon van de Hertog van York, Richard en diens vrouw Hertogin Cecily Neville. Gedurende zijn jeugd woonde Richard op Middleham Castle in North Yorkshire, waar hij werd opgevoed door zijn neef Richard Neville de graaf van Warwick, ook wel bekend als de "The Kingmaker" vanwege zijn sterke betrokkenheid tijdens de Rozenoorlogen.

Richards vader werd op 30 december 1460 vermoord en een dag later sneuvelde zijn oudere broer Edmund in de slag om Wakefield. De nog jonge Richard werd ondergebracht bij Warwick. Tijdens zijn jeugd daar, ontstond er een innige vriendschap met Francis Lovell, een vriendschap dat tot aan zijn dood zou standhouden. Er was nog een kind ondergebracht bij Warwick ene Anne Neville, Richards latere echtgenote.

Richard raakte betrokken bij de strijd tussen de huizen Lancaster en York (beide takken van de dynastie van de Plantagenets) die bekend staat als de Rozenoorlogen.

Onder zijn broer koning Eduard IV, toonde hij zijn trouw en zijn militair inzicht. Eduard benoemde hem tot hertog van Gloucester en schonk hem grote gebieden in het noorden. Tot de dood van Eduard bleef hij daar heer en meester en bestreed de Schotten met succes. Hij stond bekend als rechtvaardig en een steunpilaar voor universiteiten en de kerk. 

Toen de jonge koning Eduard V en zijn gevolg op de terugreis waren van Wales naar Londen reisde hij het gezelschap tegemoet, nam de voogd van de koning, Earl Rivers, en enkele andere vertrouwelingen gevangen op verdenking van verraad en nam Eduard mee naar de Tower of London, die op dat moment als paleis dienst deed. Het volk ondernam niets; het vond dat Richard juist had gehandeld en dat de familie Woodville alleen maar uit was op macht en die eigenlijk de tegenstanders van de Yorks steunde. Al spoedig volgde Eduards jongere broer hem naar de Tower.

Links: Elizabeth Woodville

Richards volgende stap was de aankondiging dat hij zelf het koningschap op zich zou nemen. Hij liet het huwelijk van zijn overleden broer ongeldig verklaren op grond van het feit dat deze bigamie zou hebben gepleegd. Dekoning zou namelijk hebben beloofd met een zekere Eleanor Butler te trouwen. Deze afspraak werd bindend verklaard en andere huwelijken waren automatisch onwettig. De bisschop van Bath en Wales getuigde later dat hij Eduard en Eleanor had getrouwd. Hiermee waren de jonge prinsen dus bastaards geworden en hadden als zodanig geen rechten op de troon. Zo werd de familie Woodville buitenspel gezet.

Lord Hastings, die de prinsen regelmatig bezocht en zich had aangesloten bij de Woodvilles, werd op 14 juni 1483 in de Tower gearresteerd wegens verraad en zou binnen enkele minuten zijn onthoofd. Ook drie andere leden van het veronderstelde complot werden veroordeeld en zouden ter dood gebracht worden. In werkelijkheid vond de onthoofding van Lord Hastings pas een week later plaats en werden de drie andere leden van het complot wel veroordeeld, maar niet ter dood gebracht.

Op 6 juli 1483 werd Richard gekroond in Westminster Abbey. Enkele maanden later (september 1483) verdwenen de prinsjes, onder verdachte omstandigheden. Hoe ze precies aan hun einde zijn gekomen is onduidelijk, maar ten tijde van Hendrik VII van Engeland, die na Richard regeerde, waren ze dood. Waarschijnlijk zijn zij op bevel van Richard III om het leven gebracht, hoewel daar door sommige historici aan wordt getwijfeld. De beide prinsjes worden veelal aangeduid als "De prinsjes in de Tower".

Richard was volgens de verhalen van zijn tegenstanders misvormd en gewetenloos, maar ook intelligent en moedig. Door de manier waarop hij de troon had veroverd, maakte hij zich zeer gehaat na zijn dood. Tijdens zijn leven was hij echter geliefd in grote delen van het land. Zijn bewind werd gekenmerkt door grote wreedheid tegenover de mensen die op zijn leven en troon uit waren, maar meestal liet hij niet daadwerkelijk de doodvonnissen uitvoeren. Meerdere samenzweerders hebben gratie gekregen. Hij was minder wreed dan zijn opvolgers, die soms maar weinig reden nodig hadden om iemand ter dood ter veroordelen (zoals het geval was bij Hendrik VIII en Margaretha Pole, de laatste Plantagenet, nicht van Richard). De regering van Richard werd ook gekenmerkt door moderne opvattingen op het gebied van regering en bestuur. Hij nam beschermende maatregelen ten gunste van de Engelse handel, stelde een estafettepostdienst in tussen Londen en het noorden, begunstigde de boekdrukkunst en de verspreiding van boeken.

Richards troon was voortdurend in gevaar. Elizabeth beloofde haar dochter Elizabeth van York aan de grootste kanshebber op de troon als het huis van York zou worden verstoten: Henry Tudor, de graaf van Richmond, afkomstig uit het Huis Lancaster. 

In 1485 landde Hendrik Tudor in Zuid-Wales aan het hoofd van een legermacht en verwierf snel aanhang. Richard trok tegen hem ten strijde, wat leidde tot de slag bij Bosworth op 22 augustus 1485. Richard was er bijna in geslaagd Hendrik te bereiken en hem neer te slaan. Maar uiteindelijk werd het verraad van Lord Stanley, de man die een paar jaar daarvoor gratie had gekregen voor zijn complot met Lord Hastings, hem fataal. Op het kwetsbaarste moment viel deze met zijn leger en dat van zijn broer de troepen van de koning in de flanken aan, waarop Richard snel de dood vond. De kroon van Engeland werd onder het struikgewas gevonden, waarna Hendrik Tudor ermee gekroond werd als Hendrik VII.

Moderne historici menen dat de geschiedschrijving rond Richard geweld is aangedaan en dat de beeldvorming (o.a. door het stuk van William Shakespeare over Richard) eenzijdig en niet geheel juist is. Dit komt vooral omdat zijn opvolger een tegenstander van Richard was. Deze bezat nauwelijks rechten op de troon en was in feite alleen koning omdat hij Engeland veroverd had. Om zijn troonsbestijging beter te kunnen rechtvaardigen moest de dode koning zo zwart mogelijk worden afgebeeld. Hier hebben een aantal schrijvers zich behoorlijk voor ingezet. Allerlei misdaden, ook die waarbij aantoonbaar bewijs was dat hij er niets mee te maken had, werden Richard in de schoenen geschoven. Ondanks dat na het uitsterven van het huis Tudor weer mogelijk was de waarheid te onderzoeken, is Richard nooit meer uit het verdachtenbankje gekomen en bleef zijn beeld beschadigd.

Een graf van Richard is er niet meer. Na zijn dood op het slagveld werd hij naakt over een paard heen gegooid en teruggebracht naar Leicester. Daar werd hij tentoongesteld om te laten zien dat hij echt dood was. Pas na enkele dagen durfde de abt van het klooster even buiten de stad het lichaam op te eisen om te begraven. Aanvankelijk was het in een anoniem graf, maar na enkele jaren gaf Hendrik Tudor toestemming en geld om een grafmonument te bouwen. Tijdens de gewelddadige opheffing van de kloosters door Hendrik VIII werd het graf opengebroken en zijn resten in de rivier de Soar gegooid.

Engeland (1485-1509)

laatst bijgewerkt: 08-01-04

colofon