2827

Artemis

Artemis is een oppermachtige godin uit de Griekse mythologie, geboren te Delos. Zij is een van de Olympische godinnen, dochter van Zeus en de titaan Leto en tweelingzuster van Apollo. Ze is de maagdelijke heerseres over de wouden en wilde dieren. Harr verering zou terug kunnen gaan op de moeder- en vruchtbaarheidsgodin Cybele (Kubala, Kubaba), die verschillende volkeren in het Midden-Oosten (Hittieten, Hoerrieten, Phrygiėrs) vereerd werd.

Om Artemis te begrijpen is het beter om haar in verband met Apollo te noemen. Samen, gewapend met pijl en boog, straffen zij de zondaars of de overtreders der geboden. Maar terwijl Apollo liever over de stadsreglementen schijnt te waken, is de macht van Artemis beperkt tot de wouden. Samen beschermen zij de profeten: Apollo de zieners en zelfs de dichters, terwijl Artemis zich bezighoudt met tovenaressen en heksen. Omdat de voorspellingen van een ziener helderder zijn wanneer ze door Apollo zijn ingegeven wordt Apollo vereenzelvigd met de zon. Magie is verborgen in de duisternis, daarom wordt Artemis met de maan vereenzelvigd.

Artemis is dus de godin van de wouden en heerseres over de nacht. Voor de oude Grieken betekende vanuit een bepaald gezichtspunt woud en nacht hetzelfde. Voor hen verhield het woud zich tot de stad zoals de nacht tot de dag. Woud en nacht herinnerden de Antieken eveneens aan de duistere wereld der afgestorvenen, zodat Artemis soms het uiterlijk aannam van een wreedaardige godin. Aan de andere kant was zij ook de godin van de geboorte, zonder dat er sprake was van tegenstrijdigheid. Men zegt van een kind dat wordt geboren, dat het 'het levenslicht aanschouwt' en dus uit de duisternis te voorschijn komt. Bij de geboorte maakt een kind dus de overstap van het rijk van Artemis naar het rijk van Apollo. Bij de dood maakt iemand de overstap van het rijk van Apollo naar het rijk van Artemis.

Rechts: Romeins marmeren beeld van Artemis, "Diana van Versailles) gemaakt naar een Grieks bronzen beeld, vermoedelijk van Leochares uit ca. 330 v. Chr. Het beeld bevindt zich nu in het Louvre-Museum
Ook werd Artemis vereerd in verschillende openbare erediensten die de overgang van kind naar volwassenheid vierden. Deze overgang voelde men enigszins aan als geboren worden, bijna als een tweede geboorte. Nu ging het echter niet om het zien van het levenslicht, maar om het beginnen deel te nemen aan het leven in de stad. (de kinderen speelden meestal in het woud) Hier komen stad en woud weer in dezelfde verhouding tot elkaar te staan als licht en duisternis, en dus als Apollo en Artemis. Maar houdt wel in gedachten dat Apollo en Artemis een tweeling zijn.
Zilver hoort bij Artemis als goud bij Apollo. Artemis bestaat uit vele aspecten, haar zachte kant, als godin van de maan, maar als godin van de jacht heeft ze ook een gewelddadige en agressieve kant. 's Nachts rijdt ze door de hemel op een zilveren strijdwagen getrokken door witte herten. Ze spande haar zilveren boog en schoot pijlen van zilver licht. Poseidon is de god van de zee, maar Artemis beheerst de getijden van het water. De maan beheerst de getijden. Artemis is een koude godin. Ze straft diegenen die meer doden dan ze kunnen opeten door ze van hun paard te laten werpen en door de wolven te laten verslinden.

Een laatste vergelijking met Apollo: terwijl Apollo de dichtkunst beoefent, de edelste ontspanning in het stadsleven, vermaakt Artemis zich met de jacht, bij uitstek het genoegen van het leven in de wouden. De meest bekende afbeelding van de godin is dan ook die van een schone jagerin, aan het hoofd van een schare bosnimfen, met aan haar zijde een hert, het dier dat haar bijzonder dierbaar is.

De Romeinen vereenzelvigden Artemis met hun godin Diana.

Gemaakt: 21-03-03; laatst bijgewerkt: 21-03-03

colofon