Het gebied van de Gallische Arverni behoorde tijdens de Romeinse overheersing tot het gebied Gallia Celtica. In 121 v.Chr. kwam de koning van de Averni, Bituitus, in opstand tegen de Romeinse troepen van Fabius Maximus. De strijders van Bituitus werden verslagen, maar het wachten was slechts op de volgende opstand van de Averni. Deze zou worden geleid door hun stamleider Vercingetorix, die samen met de Gabales en de Cadurci een pact sloot.  

We weten niet erg veel over Vercingetorix, Frankrijks oudste held. In Caesars De Bella Gallico wordt hij summier behandeld. Weglaten kon Caesar hem niet. Vercingetorix was zijn voornaamste tegenstander, maar wat hij over zijn opponent vertelt is mondjesmaat. Iets meer vertelt Cassius Dio in zijn Romeinse Geschiedenis, bijvoorbeeld dat Vercingetorix bij diens overgave refereert aan zijn vroegere vriendschap met Ceaser, wat zou kunnen betekenen dat Vercingetorix behoorde tot de Romeins-Gallische elite. Dat laatste is tekenend. We moeten ons de Galliërs dan ook niet voorstellen als een door een druïden geleid natuurvolk. Het waren mensen van de wereld, met handel over heel Europa tot aan China toe en de contacten met Rome waren intensief. Zo had Caesar hier en daar bondgenoten, met name het volk Haeduers, die hun hoofdstad op Bibracte (Mont Beuvray) hadden gebouwd, waar tegenwoordig het nationale museum over de Gallische geschiedenis is gevestigd.

De kracht van Vercingetorix moet vooral hebben gelegen in zijn vermogen om anderen te overtuigen. Zo wist hij de Galliërs op één lijn te krijgen tegen Caesar. Als militair strateeg was hij duidelijk de mindere van de bij vlagen geniale Caesar. Vercingetorix verliest dan ook de strijd en wordt na een vernederende gevangenschap in Rome geëxecuteerd. In de 19e eeuw kreeg de mythe rond Frankrijks oudste held gestalte, alsmede de attributen waar een verzetsheld niet zonder kan: ros, zwaard, speer en een woeste snor.

Rechts: standbeeld van Vercingetorix in Alise-Sainte Reine

Zijn campagne verliep voorspoedig, totdat Vercingetorix erin slaagde meerdere stammen te verenigen in zijn verzet tegen de Romeinen. Aanvankelijk boekte hij succes, dankzij de techniek van de verschroeide aarde, het afsnijden van de Romeinse aanvoerwegen en door verrassingsaanvallen op het veel tragere Romeinse leger. In 52 v. Chr. slaagde hij er in bij Gergovia een cruciale overwinning te behalen op de Romeinen.

Links: foto uit de Frans-Canadese film Vercingetorix, la druide roi (1999) van regisseur Jacques Dorfmann

Echter, nog datzelfde jaar werden de Gallische troepen bij Alesia ingesloten. Alhoewel in de meerderheid, moest Vercingetorix zich na een maandenlang beleg overgeven, waarna Caesar hem meevoerde naar Rome als oorlogstrofee. Met de beslissende slag bij Alesia werd Gallië voorgoed verslagen en ingelijfd in het Romeinse Rijk en kwam er ook een einde aan het streven naar onafhankelijkheid van de Averni. 

Ongeveer zes jaar werd hij onder onmenselijke omstandigheden gevangen gehouden in het Tullianum, de staatsgevangenis bij de Capitolinus in Rome. Pas in 46 v.C. hield Caesar zijn triomftocht voor zijn overwinningen in Gallië en elders. De Gallische held werd daarin meegesleept, vernederd en vervolgens publiekelijk gewurgd. 

Caesar gunde zijn tegenstander niet de eer de geschiedenis in te gaan als een dapper man. Hij zweeg in zijn De Bello Gallico over zijn persoon, karakter, emoties, menselijke eigenschappen, waardoor we nu kunnen twijfelen of hij wel een held was. Caesar vertelt ook met geen woord over wat hij tegen zijn tegenstander heeft gezegd, over wat hij met hem van plan was. De woorden van Vercingetorix bij zijn overgave zijn 175 jaar later opgetekend door Florus: “Daar hebt u ze (mijn paard, militaire kentekens, wapens). U, allerdapperste man, hebt een dapper man overwonnen”. 

Gemaakt: 09-02-08

colofon