| 6024 | Rafael (1483 - 1520) |
|
 |
De mooiste Madonna is van Rafael / Sandra Smallenburg. - In: NRC Handelsblad 19 november 2004
Ze heeft een lange rechte neus, melancholische ogen onder perfect gevormde wenkbrauwen en zachtroze lippen met een volmaakt cupidoboogje. In een idyllisch decor van blauw-groene heuvels leunt ze achterover tegen een boomstronk. Op haar schoot zit haar blonde zoon, die vooral oog heeft voor een iets ouder kind dat naast hem zit. De jonge vrouw kijkt bezorgd toe hoe haar baby een houten kruis van hem aanpakt. Op haar poederzachte wangen zitten lichte blosjes. De Alba Madonna (circa 1510) van de Italiaanse kunstenaar Rafael is de mooiste en liefste moeder die er ooit geschilderd is. Er hangt veel vrouwelijk schoon op de Rafael-tentoonstelling in de National Gallery in Londen - portretten van Rafael zelf maar ook van zijn leermeester Pietro Perugino en van zijn grote voorbeelden Leonardo Da Vinci en Michelangelo. Stuk voor stuk zijn het klassieke schoonheden, met ovaalvormige gezichten op sierlijke halzen. Maar geen van de vrouwen wekt zoveel ontroering als deze ongeruste Maria, die zo overduidelijk doorheeft welk verschrikkelijk lot haar zoon te wachten staat. |
|
De vroeggestorven Rafael, voluit Rafaello di Giovanni Santi (1483- 1520), was een vrouwengek. Volgens zijn biograaf Giorgio Vasari had hij talloze minnaressen en leidde hij een flamboyant leven. Anders dan de onbereikbare genieën Da Vinci en Michelangelo was Rafael een man van de wereld. Zijn beminnelijke persoonlijkheid maakte hem geliefd bij opdrachtgevers en zorgde er mede voor dat hij bliksemsnel carrière kon maken. Hij was net 25 toen hij van Paus Julius II de opdracht kreeg om de privé-vertrekken in het Vaticaanse paleis te decoreren, en aldaar zijn meesterwerk De School van Athene schilderde. De tentoonstelling in Londen is chronologisch opgebouwd en volgt Rafael op zijn succesvolle artistieke reis, die begon in zijn geboorteplaats Urbino en via Perugia en Florence naar Rome leidde. De samenstellers zijn erin geslaagd het onwaarschijnlijke aantal van 81 werken van Rafael bijeen te brengen, aangevuld met nog eens twintig werken van tijdgenoten, onder wie Rafaels vader Giovanni Santi.Het is mooi om te zien hoe Rafael in iedere stad die hij bezocht invloeden oppikte van toonaangevende kunstenaars. Als kind al kon hij het werk van Perugino zo goed nabootsen dat het zelfs voor kenners onmogelijk was de kopieën van de originelen te onderscheiden. Rafael ontwikkelde zich door af te kijken bij anderen. Opvallend is bijvoorbeeld dat omstreeks 1505 opeens naakte, wulpse mannenlijven op zijn tekeningen verschijnen, een onderwerp waarvoor hij tot die tijd nooit belangstelling had. Op de tentoonstelling, waar we in de Florence-zaal zijn aanbeland, blijkt goed waar die plotselinge fascinatie voor spierbundels vandaan komt: Rafael had zojuist kennisgemaakt met het werk van de acht jaar oudere Michelangelo en was vastberaden hem te overklassen. Slechts dertien jaar omspant de expositie, maar in die korte periode is een ongekende ontwikkeling in Rafaels stijl waarneembaar. De verschillende Madonna's transformeren stap voor stap van stijve dames in beweeglijke meisjes, de composities worden steeds zwieriger, de landschappen natuurgetrouwer.Vooral in de laatste zaal, waar de Alba Madonna hangt en het fenomenale portret van paus Julius II, bezitten de schilderijen een haast bovennatuurlijke schoonheid. De kleuren zijn zo helder, de details zo perfect, dat je je begint af te vragen of kunst ook té mooi kan zijn. In die laatste zaal ben je bijna blij wanneer je, als een teken van menselijkheid, een imperfectie tegenkomt - een karikaturale teen, een lodderig oog, of een paard met een platpoot. Er is maar één nadeel aan deze overweldigende tentoonstelling: hij eindigt te vroeg. Het laatste schilderij dateert van 1513, wat betekent dat de laatste zeven jaren van Rafaels leven onbelicht blijven. De grote meester stierf op zijn zevenendertigste verjaardag, in 1520, een jaar dat in de kunstgeschiedenis nog altijd als een ijkpunt geldt. Met de dood van Rafael werd het tijdperk van de hoge Renaissance afgesloten. Niemand zou daarna ooit meer zulke ontzettend fraaie Madonna's schilderen als hij.Gemaakt: 10-12-04 |