5541

Stadswallen en -poorten (Amersfoort)

 Amersfoort (ca. 1000 - 1900)

Stadswallen en poorten

Het nieuw ommuurde gebied was zo groot, dat eeuwenlang de bewoners binnen deze stadswallen genoeg ruimte vonden om te wonen. In de 19e eeuw werden de stadsmuren en poorten voor het overgrote deel afgebroken en vervangen door een plantsoen. Slechts de Koppelpoort, de waterpoort Monnikendam en de muur langs Achter de Kamp en de St. Annastraat ontkwamen aan de sloophamer. Op een moderne stadsplattegrond zijn de contouren van de middeleeuwse binnenstad overigens nog duidelijk herkenbaar.

rechts: Koppelpoort

Waterpoort Monnikendam

De Monnikendam is, met de Koppelpoort de enige poort die van de tweede stadsmuur bewaard is gebleven. De poort is waarschijnlijk rond 1400 gebouwd en moet, net als de Koppelpoort, een houten valschot gehad hebben waarmee de onderdoorgang in tijden van gevaar afgesloten kon worden. Anders dan bij de Koppelpoort is dit schot helaas verloren gegaan.

Bij de kruising van de Muurhuizen en de Langestraat staat de Kamperbinnenpoort die, net als de Plompetoren, deel uitmaakte van de eerste ommuring. Oorspronkelijk was de poort veel groter, want wat er nu nog rest is slechts de voorpoort. Het hoofdgebouw lag meer in de lijn van de Muurhuizen en werd in de 16e eeuw gesloopt. De poort zoals we die nu kennen onderging op een haar na hetzelfde lot; in het begin van de 20e eeuw woedde er in de gemeenteraad namelijk een heftige discussie of de poort afgebroken mocht worden omdat het verkeer er steeds meer hinder van ondervond. Verschillende keren werd aan het Rijk een sloopvergunning aangevraagd, maar dit werd steeds afgewezen. Uiteindelijk werd de poort gerestaureerd en werd de poortboog, die in 1827 wegens bouwvalligheid was gesloopt, weer hersteld. 
Aan het einde van het Spui ligt misschien wel het bekendste monument van Amersfoort , de Koppelpoort. Het werd gebouwd rond 1400 als onderdeel van de tweede stadsmuur en is de enige bewaard gebleven gecombineerde land- waterpoort in Nederland. Het houten valschot dat in tijden van gevaar naar beneden gelaten kon worden om vijanden, maar ook hoog water, buiten de stad te houden is nog aanwezig, net als de twee tredmolens waarmee het schot bediend kan worden.

Gemaakt: 08-02-04

colofon