3556

Romeinse landkaarten

De Romeinen hebben, in tegenstelling tot de echte zeevaarders als de Grieken, de Carthagers en later de Vikingen, nooit geprobeerd werkelijke ontdekkingsreizen over zee te ondernemen. In nieuwe en onbekende werelden waren de Romeinen niet geïnteresseerd. Wel werden expedities uitgerust om gebiedsuitbreidingen tot stand te brengen of handelsmarkten en wingewesten open te leggen. Dergelijke reizen werden ondernomen aan de hand van primitieve kaarten die niet meer waren dan route aanduidingen, eenvoudige maar voor het doel bruikbare overzichten waarop verbindingen waren aangegeven tussen de belangrijkste steden en steunpunten. 

Van de verhoudingen op schaal klopte niet veel, maar dat hinderde niet. Aan de hand van de kaart kon gezien worden welke weg of welke afslag men diende te nemen. Ook stond erop aangegeven hoe groot de afstanden waren, hoe de namen van de wisselplaatsen waren en welke bergpassen, meren en bossen aan de route lagen. Onderweg werd de reiziger bovendien nog door mijlpalen en wegwijzers op de hoogte gehouden van de afstanden. De eerste van die milia stond op het Romeinse Forum, in het centrum van Rome dus en heette van goud te zijn. Daar begonnen de vijf hoofdwegen die naar de uithoeken van het rijk voerden.
De enige overgebleven landkaart is een 12e eeuwse kopie van een Romeinse kaart uit de tweede eeuw na Chr. Deze Tabula Peutigeriana, genoemd naar de eerste eigenaar, de Augsburgse notabele Konrad Peutinger (1465-1547) had een lengte van 6,75 meter en had een hoogte van 34 cm. en toonde de gehele Romeinse wereld van Brittannia tot aan India met alle plaatsen en wegen. 

Aan het eind van de 16e eeuw werd deze kaart uitgebracht in gedrukte vorm. Deze kaart, bijna 4 meter lang en 18 cm. hoog, is thans in het bezit van het archeologisch museum G.M. Kam in Nijmegen. 
  Europa zag er op deze kaart wel heel langgerekt uit. Zo is de afstand van Nijmegen tot de Middellandse Zee gelijk aan die van Nijmegen tot Woerden. Het huidige Nederlandse grondgebied is slechts een smalle strook, net voldoende om Afrika van Europa te scheiden. De kaart bevat aanduidingen van de ligging van plaatsen, legerkampen, gebergten en rivieren. De gegevens zijn afkomstig uit verschillende perioden in de Romeinse tijd. De oudste dateren uit de beginjaren van de jaartelling, de jongste uit de vierde eeuw. Zo wordt op de kaart gesproken van Constantinopolis: deze naam verving] in 330 de oude naam Byzantium. Hier en daar staan opmerkelijke aanwijzingen, zoals "In deze streken worden olifanten geboren" (bij India).

laatst bijgewerkt: 12-08-10

Colofon