822 Homo Georgicus
  Homo Homo Habilis Homo Ergaster Homo Erectus Homo Georgicus
Onder de ruïnes van een middeleeuwse kerk in Dmanisi in Georgië is een onderkaak gevonden van 1,7 miljoen jaar oud. Dit bot is tot nu toe het oudste Homo Erectus-fossiel dat buiten Afrika is gevonden. De ontdekking van twee 1,8 miljoen jaar oude schedels afkomstig van een vroege Homo Ergaster in Georgië geven het bewijs voor de aanwezigheid van de Homo Ergaster aan de oevers van de Zwarte Zee. De fossielen werden gevonden in Dmanisi, zo'n 80 kilometer ten zuidwesten van de Georgische hoofdstad Tblisi, waar eerder, in 1991 ook al stenen werktuigen, dierlijke resten en een goed bewaard gebleven kaakbeen van een Homo Erectus van vergelijkbare leeftijd werd gevonden. In de buurt van de nieuwe fossielen vonden de archeologen stenen bijlen, andere hakwerktuigen en het restmateriaal waar deze van gemaakt waren. 

Ook vonden zij stuifmeel en de botten van meer dan tien verschillende diersoorten, waaronder giraffes, gazellen, neushoorns en struisvogels. Deze soorten komen tegenwoordig nog alleen voor op de Afrikaanse savanne en bewijzen dat het klimaat van de Zwarte Zee-regio in die tijd veel warmer en droger was. 

"De in Dmanisi gevonden schedels laten zien dat er héél veel variatie is, niet alleen in bouw van de schedel, maar ook in grootte. En dat laat zien hoe naïef eigenlijk het oude geloof in hersengrootte is geweest. De klassieke rangschikking van fossielen op een mooie rechte lijn op basis van absolute hersenvolumes - het strohalmmodel - is veel te simpel. 
Zelfs bij de moderne mens varieert de herseninhoud tussen 1000 en 2000 cc. Als dat bij ons al zo is, waarom zou dat bij de fossiele mens ander zijn? In Dmanisi worden nu extremen gevonden, zoals een heel klein schedeltje dat er toch echt als een Homo Erectus uitziet. Als je rekening houdt met de lichaamsgrootte zie je dat er van de Australopithecus tot een half miljoen jaar geleden - als er dus al anderhalf miljoen jaar Homo Erectus bestaat - maar een hele kleine relatieve groei van de hersenen plaatsvindt. Pas daarna explodeert het. Zelfs Homo Erectus is dus niet zo heel groot in zijn hersenen. Veel belangrijker is dat Homo Erectus een meer menselijk gedrag heeft. Het heeft een menselijker skelet, met korte armen en langere benen dan de meer aapachtige voorgangers. Vóór Homo Erectus was de rechtopgaande gang anders, wellicht minder aangepast dan in moderne mensen. En rennen konden ze waarschijnlijk niet. Die verandering  in het skelet én een verschuiving in het dieet wijzen er op dat er een nieuwe ecologische niche werd betreden. En dat rechtvaardigt een ander genus. De herseninhoud maakt dan niet eens veel uit. Het is allemaal veel te gemakkelijk om alles maar aan die hersenen toe te wijzen." (Interview met Fred Spoor. - In: NRC Wetenschap & Onderwijs, 4 januari 2003)

Klein en tandeloos
De 1,7 miljoen jaar oude Homo erectus-schedels die sinds de jaren negentig in het Georgische Dmanisi worden gevonden, behoren tot de wonderlijkste erectus-fossielen.
Ten eerste zijn ze een verbluffend bewijs voor de grote reislust van deze directe voorouder van de moderne mens. Want amper is erectus ontstaan in Afrika (ca. 1,8 miljoen jaar geleden) of hij duikt al op in de Kaukasus. Verder konden de Dmanisi-erecti dat lange eind lopen met relatief kleine hersenen. De kleinste van de drie schedels meet maar 680 cc, de andere amper meer. Normaal geldt voor een vroege Homo erectus een grootte van minstens 850 cc.
En nu blijkt uit een nieuwe publicatie in Nature (7 april) dat de Dmanisi-erecti mogelijk óók nog eens een hecht sociaal verband hadden. In een kort artikel van het team van hoofdonderzoeker David Lordkipanidze wordt tenminste een nieuw gevonden schedel beschreven die tijdens het leven al zijn tanden verloren heeft, door ouderdom of door ziekte, maar vervolgens nog jaren heeft doorgeleefd. Hoe kon hij eten zonder te kauwen? Misschien at hij zacht planten- en diermateriaal. Maar misschien hielpen andere hominiden hem, oppert Lordkipanidze. Bij apen en mensapen leidt zo'n gebitsverlies in ieder geval snel tot de dood, schrijft hij. Maar het artikel besluit met een voorzichtig: nader onderzoek is nodig. (NRC Wetenschap en Onderwijs, 9-10 april 2005)

De schedelfragmenten worden ook wel toegeschreven aan een aparte menselijke soort: de Homo Georgicus, die tussen de Homo Habilis en Homo Erectus in zit. Met andere woorden: De Homo Georgicus zou kunnen afstammen van Homo habilis en de voorouder kunnen zijn van de Aziatische Homo erectus.

Zie ook de websites

  • Niburu

  • Wikipedia Dmanisi

  • Wikipedia: Homo Georgicus

Gemaakt: 17-04-05; laatst bijgewerkt: 06-11-09

colofon